"Toruński Holokaust"

W czerwcu 2017 roku w Chorabiu odsłonięto pomnik upamiętniający ofiary podobozu KL Stutthof o nazwie Baukommando Weichsel. Inicjatywę upamietnienia więzionych tam kobiet podjęło Towarzystwo Naukowe w Toruniu wraz z Instytutem Historii i Archiwistyki UMK. 

Założony we wrześniu 1939 niemiecki obóz koncentracyjny KL Stutthof był początkowo miejscem kaźni i planowej eksterminacji mieszkańców Pomorza - Polaków i Żydów. Pierwszy transport więźniów trafił tu już 2 września z terenu Wolnego Miasta Gdańska. Od 1942 roku przywożono tu także ofiary niemieckiej polityki eksterminacyjnej z innych regionów Polski i innych okupowanych przez Niemcy krajów Europy. Jednostka w Chorabiu, do której skierowano tysiąc siedemset kobiet, należała do podobozu o nazwie Baukommando Weichsel, powstałego jesienią 1944, kiedy losy wojny były już właściwie przesądzone. Przetrzymywane tu do 20 stycznia 1945, w nieludzkich warunkach, zmuszane do ciężkiej fizycznej pracy, głodzone i brutalnie bite Żydówki z Polski, Węgier, Czech, Słowacji, Rumunii i krajów nadbałtyckich budowały umocnienia wojskowe wokół Torunia. Wiele z nich zmarło w wyniku wycieńczenia i chorób, inne zostały bestialsko zamordowane przed pośpieszną ewakuacją podobozu w obliczu ofensywy armii radzieckiej, jeszcze inne zginęły podczas marszu śmierci.

Jednym z elementów upamietnienia ofiar jest ksiażka dr hab. Sylwii Grochowiny „Toruński Holocaust. Losy Żydówek z podobozu KL Stutthof o nazwie Baukommando Weichsel w świetle relacji i wspomnień ocalałych ofiar i świadków”.