Organizacja konferencji "Wokół 'tumultu toruńskiego'. W trzechsetną rocznicę wydarzeń roku 1724

Dofinansowano ze środków budżetu państwa

Doskonała Nauka II

Projekt: 
Organizacja konferencji "Wokół 'tumultu toruńskiego'. W trzechsetną rocznicę wydarzeń roku 1724

Dofinansowanie:

21 392,00

Całkowita wartość:

34 292,00

Data podpisania umowy:

Listopad 2024

Celem projektu jest organizacja konferencji naukowej upamiętniającej przypadającą w 2024 r. trzechsetna rocznicę wydarzeń zwanych w polskiej literaturze historycznej i funkcjonujących w polskiej świadomości jako „tumult toruński”, z kolei w literaturze niemieckiej określanej jako „Thorner Blutgericht” (lub „Blutbad”) – czyli w tłumaczeniu – jako „toruński krwawy sąd” (lub „krwawa łaźnia”). To zróżnicowanie nazw bierze się ze zróżnicowanego położenia akcentów. Z polskiej perspektywy istotne są zamieszki (tumult), do których doszło w lipcu 1724 roku i które zakończyły się zdemolowania przez protestanckich mieszkańców miasta katolickiego kolegium jezuickiego. Z niemieckiej perspektywy akcent jest położony na konsekwencje zamieszek – królewski sąd nad uczestnikami, zakończony wyrokami śmierci, które dotknęły m.in. toruńskiego burmistrza Gotfryda Rösnera. Egzekucja odbyła się 7 grudnia 1724 r. Ta „narodowa” klasyfikacja nie odnosi się oczywiście do samych wydarzeń sprzed trzystu lat, lecz jest efektem swoistej „nacjonalizacji” oceny wydarzeń roku 1724 w kolejnych dziesięcioleciach i stuleciach. Przed trzystu laty miały one przede wszystkim charakter konfliktu międzywyznaniowego i jako takie odbiły się szerokim echem w całej Europie. W dziejach miasta nad Wisłą, w którym od ponad 150 lat współegzystowały różne wyznania (luteranie, katolicy, kalwiniści) były w sumie jednak czymś wyjątkowym.

Celem planowanej konferencji jest ukazanie wydarzeń roku 1724 i ich znaczenia dla Torunia w trzech perspektywach:
- miasta i jego społeczeństwa, sytuacji społecznej, gospodarczej oraz przede wszystkim konfesyjnej w pierwszych dziesięcioleciach XVIII wieku, jego pozycji w polsko-litewskiej Rzeczypospolitej w kontekście skutków wielkiej wojny północnej oraz narastających tendencji kontrreformacyjnych
- mikrohistorycznej analizy wydarzeń roku 1724 – zarówno „tumultu”, jak i „krwawego sądu”
- skutków i następstw tych wydarzeń, zarówno bezpośredniej reakcji na nie w miejsce, Polsce i Europie (dyplomatycznej i publicystycznej), jak i w dalszej perspektywie – ewolucji pamięci o wydarzeniach, kształtowania się ich jako „miejsca pamięci”, wspomnianego wyżej „nacjonalizowania” tej pamięci, obecności w kulturze i literaturze.

Dla realizacji powyższych celów do udziału w konferencji zaproszono wybitnych uczonych, których udział pozwoli dać pogłębiony obraz wydarzeń 1724 roku, ich kontekstów i następstw. Chociaż „tumult toruński” był z perspektywy historii miasta w każdym układzie wydarzeniem tragicznym, to jednocześnie ilustruje ono wiele zjawisk ważnych w historii miasta, państwa i Europy – skutków procesów konfesjonalizacyjnych, mechaniki konfliktów społecznych i konfesyjnych w skali mikro i makro, funkcjonowania opinii publicznej – w tym przypadku ogólnoeuropejskiej, oraz wielu innych.

Program konferencji w wersji PDF